Quá trình phong hóa là gì vốn là câu hỏi được nhiều người quan tâm và tìm hiểu. Như các bạn đã biết, bề mặt Trái Đất luôn chịu tác động và biến đổi bởi ngoại lực và nội lực. Trong đó, quá trình phong hoá đã khiến biến đổi này xảy ra mạnh mẽ hơn dưới tác động của ngoại lực. Vậy quá trình phong hoá là gì? Cùng tìm hiểu nhé!

Quá trình phong hóa là gì?

Quá trình phong hóa hay còn được gọi là hóa thạch hóa hay biến chất hóa. Quá trình tự nhiên này làm phá hủy, thay đổi các loại đá và khoáng vật do tác động của sự thay đổi nhiệt độ, oxy, khí cacbonic, các loại axit có trong thiên nhiên và sinh vật. Cường độ phong hóa xảy ra mạnh mẽ nhất là ở bề mặt Trái Đất, thông qua các quá trình ngoại lực gồm: phong hóa, bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ.

Quá trình phong hóa thường diễn ra trong môi trường đất hoặc nước. Trong đó các vật liệu khoáng vật và chất hữu cơ sẽ tương tác với nhau và trải qua sự biến đổi về cấu trúc hóa học và vật lý. Kết quả của quá trình phong hóa là sự biến đổi các chất hữu cơ thành các hợp chất khoáng vật. Tạo ra các lớp đất mới và có đóng góp vào sự phát triển của môi trường tự nhiên.

Ví dụ: Quá trình phong hóa trong lớp đất có thể làm cho các hạt đất trở nên nhỏ và mịn màng hơn. Từ đó giúp cải thiện cấu trúc đất và khả năng thoát nước. Đồng thời cũng làm thay đổi tính hóa học của các khoáng chất trong đất, tạo sự thay đổi về màu sắc và cấu trúc của lớp đất.

Quá trình phong hóa có đặc điểm gì?

Quá trình phong hóa là gì có ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường đất và nước. Đồng thời đóng vai trò lớn trong việc biến đổi và tạo ra sự đa dạng sinh thái, môi trường. Dưới đây là những đặc điểm chính của quá trình phong hóa:

• Diễn ra trong thời gian dài: Quá trình phong hóa thường diễn ra trong một khoảng thời gian dài, có thể kéo dài hàng nghìn năm. Điều này đòi hỏi sự tương tác liên tục giữa các yếu tố môi trường như nước, oxy và những yếu tố hóa học khác.
• Sự hiện diện của nước, oxy: Nước và oxy là hai yếu tố chính và đóng vai trò quan trọng đối với quá trình phong hóa. Sự tương tác giữa nước và khoáng vật, cùng với sự oxy hóa góp phần tạo ra biến đổi hóa học và vật lý trong các vật liệu.
• Làm thay đổi cấu trúc hóa học: Quá trình phong hóa dẫn đến sự thay đổi về cấu trúc hóa học của các vật liệu. Chất hữu cơ có thể bị phân hủy hoặc biến đổi thành hợp chất khoáng vật. Các khoáng chất có thể thay đổi về thành phần hoá học và hình thành các chất mới.
• Làm thay đổi cấu trúc vật lý: Qua quá trình phong hóa, các vậy liệu cũng có thể thay đổi về cấu trúc vật lý. Ví dụ, hạt đất có thể trở nên mịn màng hơn do sự tác động của nước cũng như các yếu tố môi trường khác
• Lớp đất mới được hình thành: Quá trình phong hóa là gì cũng góp phần tạo ra các lớp đất mới. Các lớp đất mới này có thể có cấu trúc, màu sắc và tính chất vật lý khác biệt so với lớp đất ban đầu.
• Tương tác khá phức tạp: Quá trình phong hóa là kết quả tương tác phức tạp giữa các yếu tố môi trường, vật liệu trong đất hoặc nước. Điều này phụ thuộc nhiều vào yếu tố độ ẩm, pH, nhiệt độ, hàm lượng chất hữu cơ.

Quá trình phong hóa gồm những loại nào?

Phong hóa là quá trình quan trọng đối với địa chất học và môi trường tự nhiên. Ở phần này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về đặc điểm của các quá trình phong hóa.

Quá trình phong hoá lí học

Đây là quá trình phá huỷ các loại đá thành các khối vụn có kích thước to, nhỏ khác nhau. Tuy nhiên quá trình này không làm thay đổi màu sắc, các thành phần khoáng hóa của chúng. Vì sao lại xảy ra quá trình phong hoá lí học? Nguyên nhân chính là do những sự thay đổi của nhiệt độ hay sự đóng băng của nước hoặc cũng có thể là do tác động của con người.

Quá trình phong hóa hóa học

Quá trình phong hóa hóa học là quá trình làm phá huỷ đá và khoáng vật. Đồng thời làm biến đổi thành phần, tính chất hoá học của các loại đá, khoáng vật đó. Quá trình này xảy ra là do các tác động của chất khí, nước, các khoáng chất hoà tan trong nước… Quá trình phong hóa hóa học xảy ra nhiều nhất ở khu vực khí hậu xích đạo, gió mùa ẩm và các dạng địa hình cacxtơ ở miền đá vôi.

Quá trình phong hóa sinh học

Quá trình phong hoá sinh học là tác động của sinh vật như vi khuẩn, nấm hay rễ cây… đá và khoáng vật bị phá huỷ. Lúc này, đá bị phá huỷ cả về mặt cơ giới cũng như hoá học. Sự phát triển, tăng trưởng của rễ cây và sự bài tiết các chất là nguyên nhân chính xảy ra quá trình phong hoá sinh học.

Điểm khác biệt giữa ba quá trình phong hóa là gì?

Dưới đây là bảng so sánh sự khác nhau giữa ba quá trình phong hoá lí học, hoá học và sinh học:

Sự khác nhau	Quá trình phong hóa lí học	Quá trình phong hóa hóa học	Quá trình phong hóa sinh học
Khái niệm	Quá trình phá hủy đá thành các khối vụn với kích thước to – nhỏ khác nhau.	Quá trình phá hủy đá, khoáng vật làm biến đổi thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật.	Sự phá hủy đá và các khoáng vật dưới tác động của sinh vật gồm: vi khuẩn, nấm, rễ cây,…
Đặc điểm	Không làm biến đổi về màu sắc, thành phần của khoáng vật, hóa học	Biến đổi về thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật.	Đá, khoáng vậy bị phá hủy về mặt cơ giới cũng như hóa học.
Tác nhân	– Sự thay đổi về nhiệt độ. – Sự đóng băng và tan băng. – Tác động ma sát. – Sự va đập của gió, sóng và nước chảy. – Do tác động trong  hoạt động sản xuất của con người.	– Nước và các hợp chất tan được trong nước. – Do khí cacbonic và oxy.   – Axit hữu cơ của sinh vật qua phản ứng hóa học.	– Tác động từ sinh vật như vi khuẩn, nấm, rễ cây,…
Kết quả	Đá rạn nứt, vỡ ra thành tảng và mảnh vụn.	Các dạng địa hình cácxtơ được hình thành.	– Một phần sản phẩm phong hóa bị nước hoặc gió cuốn đi. – Phần còn lại phủ trên bề mặt đá gốc tạo lớp vỏ phong hóa, tạo  thành vật liệu cho quá trình vận chuyển, bồi tụ.

Như vậy, khi nhìn vào bảng so sánh ba quá trình phong hoá, chúng ta có thể thấy được các tác nhân tác động và hệ quả của nó đối với các loại đá và khoáng vật. Ba quá trình này không diễn ra độc lập mà có tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau, thậm chí đồng thời cùng xảy ra trên một khu vực.

Mối quan hệ giữa quá trình phong hoá, vận chuyển, bồi tụ

Quá trình phong hoá không thể hoàn thiện nếu không có quá trình vận chuyển và quá trình bồi tụ. Quá trình vận chuyển là quá trình di chuyển các vật liệu từ nơi này sang khu vực khác. Tiếp tục gặp quá trình bồi tụ để tích lũy các vật liệu bị phá huỷ tại vùng có địa hình thấp hơn.

Quá trình phong hoá phá huỷ các vật liệu đá và khoáng vật thành những mảnh vụn nhỏ. Sau đó quá trình vận chuyển sẽ mang những vật liệu này đến một nơi khác. Khi gặp điều kiện thuận lợi, các vật liệu bồi tụ lại, san bằng hoặc làm gồ ghề thêm dạng địa hình tại khu vực đó. Ba quá trình này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, có thể diễn ra đồng thời nhưng cách xa nhau về mặt không gian.

Tác động của quá trình phong hóa đến môi trường và con người

Quá trình phong hóa là gì có ảnh hưởng lớn đến môi trường và cũng như đời sống con người. Cụ thể như sau:

Đối với môi trường

Với môi trường, quá trình phong hóa có tác động quan trọng, giúp tạo ra đất và đất phù sa. Từ  đó cung cấp nguồn khoáng cho cây trồng và hỗ trợ sự phát triển của hệ sinh thái. Ngoài ra, quá trình phong hóa cũng góp phần tạo nên thắng cảnh đẹp như đá vòi nước, thung lũng, và các hình thái đá tự nhiên khác.

Đối với con người

Quá trình phong hóa cũng ảnh hưởng đến đời sống con người thông qua việc tạo ra các nguồn tài nguyên đá và khoáng sản. Đồng thời cung cấp đất cho nông nghiệp, xây dựng và tạo cảnh quan thiên nhiên cho việc tham quan du lịch. Thậm chí này còn có ảnh hưởng đến khả năng xảy ra thiên tai như sạt lở đất.

Vừa rồi là những thông tin về quá trình phong hóa là gì? Đây là một trong những quá trình quan trọng và tạo nên sự đa dạng về cảnh quan tự nhiên và các hiện tượng địa chất trên Trái Đất. Hy vọng rằng bài viết này đã mang đến cho bạn đọc thêm nhiều kiến thức hữu ích về địa lý tự nhiên.

>>> Xem thêm bài viết: Kinh độ vĩ độ là gì? Cách đọc kinh độ, vĩ độ trên bản đồ