Tính trạng là gì? Đây là một trong những chủ đề liên quan đến lĩnh vực sinh học. Tuy nhiên nhiều người còn khá mơ hồ chưa thực sự hiểu rõ tính trạng nghĩa là gì? Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về khái niệm, đặc trưng cũng như loại hình và đặc điểm tính trạng nhé!

Tính trạng là gì?

Theo Wikipedia, tính trạng hay tính trạng kiểu hình (Trait, character) là một biến thể đặc trưng về kiểu hình của một sinh vật có thể do di truyền, do môi trường hoặc là sự kết hợp của cả hai yếu tố trên. Ví dụ, màu mắt là một đặc trưng, màu mắt xanh, nâu hay hạt dẻ là các tính trạng.

Hiểu một cách đơn giản, tính trạng là những đặc điểm về hình thái, cấu tạo, sinh lý, sinh hóa, di truyền… bên ngoài, bên trong cơ thể. Nhờ đó mà các sinh vật phân biệt giữa cá thể này với cá thể khác. Tính trạng có thể di truyền từ thế hệ này sang thế hệ sau qua quá trình di truyền gen. Tuy nhiên, sự tương tác giữa di truyền và môi trường cũng có ảnh hưởng đến phát của các tính trạng.

Các tính trạng có thể được xác định cả ở mức đơn giản và phức tạp. Ở mức đơn giản, tính trạng có thể được xác định dễ dàng thông qua màu mắt, màu lông, chiều cao, hoặc hình dạng của một loài. Ở mức phức tạp hơn, các tính trạng có thể liên quan đến các đặc điểm sinh lý, hành vi, di truyền. Những tính trạng này có sự biến đổi trong dân số và phân thành hình thái khác nhau.

Các loại tính trạng thường gặp

Có rất nhiều loại tính trạng khác nhau, điển hình như:

Tính trạng số lượng

Tính trạng số lượng (Quantitative trait, Quantitative character, metric character) là tính trạng có thể tính toán được, do nhiều gen quy định và có biến dị liên tục. Tính trạng số lượng chủ yếu được thể hiện ở năng suất, sản lượng cây trồng, vật nuôi. Ví dụ như sản lượng thóc, ngô, khoai; năng suất trứng của gà; tỷ lệ thịt xẻ của lợn; sản lượng sữa của bò…

Tính trạng chất lượng

Tính trạng chất lượng (Qualitative trait, Qualitative character) do đơn gen quy định, có biến dị đứt quãng và không tính toán được bằng con số. Loại tính trạng này chủ yếu thể hiện tính chất về màu sắc, hương vị, âm thanh, có hoặc không có của sinh vật. Ví dụ như: màu mắt, màu lông, có hoặc không có sừng ở bò…

Tính trạng trội là gì?

Tính trạng trội (tính lấn, tính át; Dominance) là tính trạng biểu hiện rõ rệt nhất, lấn át các tính trạng khác cùng loại trong tổ hợp di truyền dị hợp tử. Tính trạng trội thường được thể hiện chủ yếu ở thế hệ F1.

Tính trạng lặn là gì?

Tính trạng lặn (tính ẩn, recessiveness) là tính trạng không thể hiện, do các tính trạng khác cùng loại (cùng cặp alen đối xứng) lấn át trong tổ hợp di truyền dị hợp tử. Tính lặn chỉ xuất hiện ở thế hệ F2, chưa thể hiện ở thế hệ F1.

Tính siêu trội

Tính siêu trội hay còn gọi là tính siêu lấn, tính siêu át, overdominance. Tính trạng này ở cá thể được thể hiện cao hơn hẳn (lấn át hẳn) các tính trạng tương ứng của thế hệ trước (các nguyên liệu gốc). Hiện tượng này còn được gọi là ưu thế lai, được thể hiện ở các cá thể lai khác dòng, khác giống… Mức độ cao nhất là lai xa (ngan lai với vịt tạo con lai ngan vịt, ngựa lai với lừa tạo con la…).

Cặp tính trạng tương phản là gì?

Trước tiên chúng ta cần biết được tính trạng tương phản là gì? Tính trạng tương phản được định nghĩa là hai trạng thái khác nhau của cùng một tính trạng nhưng biểu hiện trái ngược nhau. Ví dụ như thân cao và thân thấp, hạt trơn và hạt nhăn,… Di truyền học chính là cơ sở lý thuyết của khoa học và chọn giống, y học và công nghệ sinh học hiện đại.

Theo đó, cặp tính trạng tương phản (hay còn gọi là cặp tính trạng đối lập) là hai tính trạng đối ngược hoặc trái ngược nhau trong cùng một dãy tính trạng của một đối tượng hoặc hiện tượng.

Ví dụ:

• Trong một loài thực vật có hoa, màu hoa có thể là đỏ hoặc trắng. Màu đỏ và màu trắng là hai tính trạng tương phản, vì chúng là các biểu hiện khác nhau của tính trạng màu sắc hoa của loài đó.
• Một ví dụ khác về cặp tính trạng tương phản là “nóng” và “lạnh”. Đây là hai tính trạng tương phản trong dãy nhiệt độ, cho thấy được sự chênh lệch giữa nhiệt độ cao và nhiệt độ thấp.

Các cặp tính trạng tương phản thường chỉ ra sự đa dạng trong dân số và cho phép các nhà sinh học nghiên cứu quá trình di truyền và sự biến thiên của các tính trạng. Qua việc nghiên cứu cặp tính trạng tương phản, nhà nghiên cứu sẽ xác định các gen, cơ chế di truyền liên quan đến biểu hiện của các tính trạng.

Thông thường trong ngữ cảnh cụ thể, cặp tính trạng tương phản thường không thể thay đổi. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh khác nhau, cặp tính trạng tương phản sẽ có ý nghĩa khác nhau hoặc được biểu thị bằng các từ ngữ khác nhau.

Qua nội dung trên, chắc hẳn các bạn đã biết tính trạng là gì? Hy vọng bài viết này đã cung cấp đến cho quý vị và các bạn những thông tin hữu ích về chủ đề tính trạng trong sinh học.

>>> Xem thêm bài viết: Hỗn số là gì? Tìm hiểu cách quy đổi hỗn số đơn giản nhất