Có thể bạn chưa biết, những lời dạy và triết lý của Khổng Tử đã hình thành nền tảng văn hóa Á Đông; cho đến ngày nay vẫn tiếp tục duy trì sức ảnh hưởng khắp Trung Quốc cũng như các quốc gia Đông Á khác. Dưới đây, hãy cùng chúng tôi khám phá những câu nói hay của Khổng Tử để hiểu rõ hơn về các nguyên tắc quý giá mà ông đã truyền đạt!

Giới thiệu về Khổng Tử

Khổng Tử hay Khổng Phu Tử có thân phụ là Khổng Hột và thân mẫu là Nhan Thị. Nguyên quán ở Lương Xương Bình, nước Lỗ đời Chu và nay nơi đây là huyện Khúc Phụ, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. 

Khổng Tử chính là nhà khai sáng ra Nho Giáo. Ông là một giảng sư và một triết gia lỗi lạc bậc nhất ở Á Đông. Theo như ghi chép trong gia phả họ Khổng, Khổng Tử thuộc dòng dõi quý tộc nước Tống và là hậu duệ của các quân chủ nhà Thương. 

Cha mẹ Khổng Tử mất từ sớm, ông sống trong gia đình nghèo khổ, thế nhưng lại vô cùng hiếu học. Khổng Tử chính là người đầu tiên mở trường tư thục tại thời phong kiến, nơi chỉ dành cho những con em hàng quý tộc vua quan.

Ông sống trong thời đại suy thoái về mặt chính trị, trong khoảng thời gian chế độ phong kiến nhà Chu bắt đầu bại hoại. Bề ngoài là hành nghề dạy học, thế nhưng thật ra ben trong ông đang nuôi chí tìm chúa. Nhưng để tìm được một người tài giỏi anh minh không hề dễ dàng. Ông đã phải mất tới 40 năm mò kim đáy bể. Lúc thất vọng nhất ông quay về nước Lỗ chuyên tâm vào tự biên cổ tích và soạn địch Ngũ Kinh bao gồm: Thư, Dịch, Lễ Thi và Nhạc sau đó hoàn thành cuốn Xuân Thu. Sau đó năm năm ông mất hưởng thọ 73 tuổi.

Có thể nói Khổng giáo ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đến những học thuyết khác thời Hán tại Trung Hoa chẳng hạn như Đạo gia hay Pháp gia. Khổng giáo cũng được một người Italia tên là Matteo Ricci đưa vào châu Âu và người này cũng là người đầu tiên Latin hóa tên Khổng Tử thành “Confucius”.

Tới giờ các tư tưởng Khổng giáo vẫn rất được coi trọng và xem như một tôn giáo lớn của loài người, nhất là đối với dân tộc Trung Hoa và một số quốc gia bị ảnh hưởng như Việt Nam, Nhật Bản,…

Những câu nói hay của Khổng Tử

Những câu nói của ông không chỉ là bài học quý báu,  mà còn giúp cho chúng ta phát triển toàn diện.

1. Mỗi khi mà cơn tức giận nổi lên, hãy suy nghĩ đến những hậu quả có thể xảy ra.

2. Bất cứ nơi nào mà bạn đi hãy đi bằng cả trái tim.

3. Hãy đưa hướng dẫn cho người tìm kiếm kiến thức sau khi họ đã phát hiện ra được sự thiếu hiểu biết của mình.

4. Mọi thứ đều có vẻ đẹp riêng biệt, nhưng không phải ai cũng nhìn ra điều đó.

5. Ai chinh phục được chính bản thân mình, họ chính là chiến binh hùng mạnh nhất.

6. Những người không biết lo xa rất dễ gặp phải ưu phiền trước mắt.

7. Đừng lo mình không có được chức vị, hãy lo mình không đủ tài năng để nhận lấy chức vị.

8. Học cho rộng, hỏi cho kĩ và nghĩ cho cẩn thận, phân biệt thật rõ rồi làm cho hết sức.

9. Nếu như mục tiêu của bạn là một năm thì hãy trồng một hạt giống. Nếu là trong thời hạn mười năm thì hãy trồng cây. Nếu trong khoảng 100 năm, thì hãy dạy cho người dân.

10. Một kẻ ngốc khinh miệt những lời khuyên tốt, còn một người khôn ngoan lại ôm nó vào lòng.

11. Đá quý chẳng thể được đánh bóng nếu không có sự ma sát, cũng giống như con người không thể tốt lên nếu không trải qua rèn luyện.

12. Bản chất của kiến ​​thức chính là có nó và áp dụng nó. Nếu không có nó thì hãy tự thú nhận sự thiếu hiểu biết của bạn.

13. Một người không suy nghĩ và lập kế hoạch lâu dài họ sẽ gặp rắc rối ngay tại cửa nhà mình.

14. Điều người quân tử thường hay suy nghĩ và lo âu chính là đức hạnh; còn điều mà kẻ tiểu nhân luôn đăm chiêu lo nghĩ chính là bổng lộc và lợi ích.

15. Người quân tử sẽ giúp người khác mà chẳng so đo tính toán, còn kẻ tiểu nhân so đo tính toán mà không giúp đỡ người khác. Người quân tử hòa mình chứ chẳng bao giờ cùng người khác câu kết, móc ngoặc; thế nhưng kẻ tiểu nhân lại câu kết với người khác mà không biết hòa mình cho dù bề ngoài thì tưởng như hòa mình với tất cả mọi người.

16. Có 3 kiểu bạn bè vì lợi ích và có 3 kiểu làm nguy hại. Bạn ngay thẳng, bạn trung thực và bạn nghe nhiều học rộng là bạn lợi ích. Bạn làm nhiều bộ tịch, ưa chiều chuộng, gian xảo và nịnh bợ thì là bạn nguy hiểm.

17. Nghĩ đến thân thể của mình thì đừng cầu không tật bệnh. Bởi vì không bệnh tật thì tham dục dễ sanh!

18. Điều bản thân không thích thì cũng đừng làm cho người khác. Đối với quê hương và gia đình bạn nên tránh gây thù, chuốc oán.

19. Dở nhất trong cái đạo xử thế đó chính là không thấy được cái lỗi của mình.

20. Muốn cứu xét tâm tánh thì đừng cầu không có khúc mắc, bởi không có khúc mắc thì sở học không thấu đáo.

21. Biết có lỗi mà không sửa thì đó mới chính là lỗi.

22. Hiếu thảo chính là nguồn gốc của sự đạo đức.

23. Chim trước lúc chết đều cất tiếng bi thương, còn người trước lúc chết sẽ lại nói lời lương thiện.

24. Khi bạn yêu điều gì đó thì có nghĩa là bạn muốn nó được sống.

25. Chúng ta nên cảm nhận sự đau khổ, nhưng chúng ta lại không nên bị chìm dưới áp lực của sự đau khổ.

26 Trước khi mà bạn quyết định bắt tay vào một cuộc hành trình trả thù, hãy tự đào hai cái mộ.

27. Mất niềm tin vào bạn bè mình còn xấu hổ hơn là bị chính họ lừa dối.

28. Người tài đức thường sẽ làm rồi mới nói và họ sẽ nói theo những việc đã làm.

29. Không quan trọng là bạn đi chậm thế nào, miễn bạn đừng bao giờ dừng lại.

30. Người quân tử luôn có xu hướng hướng lên, hướng xa còn những kẻ tiểu nhân thì lại mỗi ngày càng sa xuống dưới.

31. Khi bạn nhìn thấy một người tốt, thì hãy nghĩ đến việc bản thân muốn trở nên giống như họ. Còn khi bạn thấy ai đó không tốt như vậy, hãy tự nhìn lại những điểm yếu của bản thân mình.

32. Sự nghiệp thì đừng bao giờ mong bằng phẳng dễ đi, vì không gặp chông gai chí nguyện của bạn sẽ không kiên cường.

33. Hãy chọn công việc mà bạn yêu thích, và bạn sẽ không phải làm việc bất kỳ một ngày nào trong cuộc đời của mình.

34. Giống như là nước, một người khôn ngoan sẽ tự biết thích nghi với hoàn cảnh.

35. Một cây dừa dẻo dai luôn sống sót được qua cơn bão, còn cây sồi hùng vĩ lại thường gãy đổ sau cơn mưa.

36. Hãy tự tấn công cái xấu trong chính con người bạn, hơn là tấn công cái xấu trong con người khác.

37. Điều khó nhất đó là tìm một con mèo đen trong một căn phòng tối, đặc biệt là nếu như căn phòng đó không có con mèo.

38. Làm việc đừng bao giờ mong dễ thành, bởi việc dễ thành thì lòng thường kiêu ngạo.

39. Những người không biết lo xa, tất sẽ gặp phải ưu phiền trước mắt.

40. Bằng ba phương pháp mà chúng ta có thể học được sự khôn ngoan: Thứ nhất, phương pháp quán chiếu, đó chính là cao quý; Thứ hai, bằng cách bắt chước, đó chính là cách dễ nhất; Và thứ ba đó là bằng kinh nghiệm của bản thân, cũng chính là cách cay đắng nhất.

41. Khả năng của con người chúng ta sẽ chẳng bao giờ bắt kịp được nhu cầu.

42. Tôi nghe và tôi quên mất. Tôi thấy và tôi lại nhớ. Tôi làm và tôi hiểu ra.

43. Nếu như ai đó nói xấu sau lưng của bạn, điều đó có nghĩa là bản thân bạn đang đi trước mặt họ.

44. Nếu ghét một người nào đó, tức là bạn đang thất bại trước người đó.

45. Người quân tử là người hòa mà không đồng, còn kẻ tiểu nhân là kẻ đồng mà không hòa.

46. Làm ơn chớ mong đền đáp từ một ai, bởi mong cầu đền đáp ấy tức là đang có mưu tính.

47. Thấy lợi đừng bao giờ nhúng tay, nhúng tay sẽ làm hắc ám tâm trí.

48. Những người không có chữ Tín thì sẽ chẳng làm nên việc gì.

49. Khi bạn đã quá rõ ràng đó là những mục tiêu không thể nào đạt được, đừng điều chỉnh mục tiêu đó mà hãy điều chỉnh từng bước hành động của bản thân.

50. Hãy tìm một ngọn nến nhỏ sau đó thắp lên, chứ đừng chỉ ngồi đó mà nguyền rủa bóng tối.

51. Nhìn vào những lợi thế nhỏ hơn sẽ làm cản trở hoàn thành những việc lớn.

52. Vinh quang lớn nhất của chúng ta không phải là chúng ta không bao giờ bị ngã, mà là việc chúng ta có thể đứng dậy ra sao sau mỗi lần vấp ngã đó.

53. Buổi sáng nghe được đạo lí trên đời, buổi chiều dẫu chết cũng đã đủ rồi.

54. Những gì người có địa vị cao tìm kiếm là ở chính bản thân của mình; còn những gì mà người thấp bé tìm kiếm lại là ở những người khác.

55. Người quân tử là người luôn khoan dung, không bao giờ thù hận người khác, luôn lạc quan tươi vui cho nên họ có thể “ngẩng lên không xấu hổ với trời, còn cúi xuống thì không thẹn với đất”. Kẻ tiểu nhân ở trong lòng luôn có một sự tình nào đó chất chứa, ấp ủ và luôn cảm thấy người khác không đúng, cả xã hội này không đúng với mình, cảm thấy những người khác hơn mình là không chịu được nên luôn luôn toan tính.

56. Người quân tử có khí chất trang trọng, tâm thái luôn bình thản, “khí định thần nhàn” không có cảm giác kiêu căng hay ngạo mạn. Kẻ tiểu nhân lại ngạo mạn, tự cao tự đại và luôn công kích người khác.

57. Nếu như khi nãy con biết khom lưng một lần, chẳng phải từ giờ về sau con hoàn toàn không bao giờ phải khom lưng nữa hay sao? Việc nhỏ mà không làm, sau này sẽ càng phải khổ sở vì những việc nhỏ hơn.

58. Hình hài mẹ cha cho

Trí không thì đời dạy, đói no tự bản thân

Sang hèn trong kiếp nhân sinh

Buồn vui sướng khổ cũng chỉ là chuyện thường tình.

59. Không hơn cũng nên cố gắng bằng người

Cho thiên hạ khỏi ai cười khỏi ai khinh.

60. Có chí ham học

Bất chí ham chơi

Trí khôn nên người

Đức nhân ra bạn.

61. Gái ngoan là nhờ đức hạnh

Trai mạnh là nhờ lực cường

Tươi đẹp lắm người thương ơi

Lực cường sẽ nhiều kẻ mạnh.

62. Dễ thích nghi dễ sống

Biết năng động thì nên

Đủ tài trí sẽ làm nên

Đủ sức bền thì sẽ thắng.

63. Nghèo hèn do tự tin

Ngu si vì tự phụ.

64. Tài đức cao hơn phú

Hạnh phúc đủ hơn giàu.

65. Khiêm tốn là tự tôn.

Kiêu căng là tự sát.

Hứa trước khó đạt

Hèn nhát khó thành.

Thù hận bởi lợi danh.

Tranh giành vì chức vị.

Giàu sang sinh đố kị.

Tài trí sinh ghét ghen.

Tham giàu thì cuồng điên.

Tham quyền thì độc ác.

Vì tiền thì dễ bạc.

Vì tình nghĩa bền lâu.

66. Khờ dại dễ bị lừa,

Nói bừa hay vạ miệng.

Đa ngôn dễ tai tiếng,

Ngậm miệng lại được tin

67. Giàu mạnh thì thao túng

Nghèo vụng phải theo đuôi

Người tài sẽ khó chơi

Kẻ trây lười thì khó bảo.

68. Của quý thường khó giữ

Con cầu sẽ khó nuôi.

Nhà dư của thường hiếm hoi.

Nhà lắm người lại thường bạc cạn.

69. Bại thành là từ lực trí.

Thời gian đừng để uổng phí.

Biết suy nghĩ thật sâu xa.

70. Hám lợi thường cầu xin,

Hám quyền thì xu nịnh.

71. Thật thà hay oan trái.

Thẳng thắn thì bị hại.

Thông thái thì bị ngờ.

72. Chiều con quá con sẽ hư

Tiền của dư thì con hỏng.

73. Học bao nhiêu mà vẫn thiếu

Hiểu bao nhiêu sẽ chẳng thừa

Nhân đức đừng bán mua

Được thua không nản chí

Đủ đức đủ tài bớt lụy

Đủ dũng khí sẽ chẳng hàng.

74. Dùng người tội sinh vạ lây.

Đẹp lòng hơn tốt hơn mã

Nền nã sẽ hơn kiêu kỳ.

Thận trọng từng bước đi

Xét suy từng hành động.

Hiểu biết nhiều thì dễ sống

Luôn chủ động thì dễ thành.

75. Có vợ đảm thì được sang

Có bạn vàng thì được quý.

76. Đói nghèo bởi bệnh sĩ

Quẫn trí thì dễ làm liều

Tỉnh táo với tình yêu

Biết điều khi yếu thế.

77. Lo việc nhà chớ kể

Ân nghĩa chớ nên đếm đong.

78. Người phúc lộc nhờ vào nguồn

Sống bất nghĩa thường dễ gặp tai ương

Sống bất lương thì dễ gặp ngục tù.

79. Thói quen rất khó chừa

Say sưa lại khó tỉnh.

80. Sống ỉ lại chờ ăn sẵn

Dễ bạc phân tán mình

Sống dựa dẫm lại bị ngu đần

Sống bất cần thì lại dễ phá sản.

81. Hay đua đòi dễ gặp hoạn nạn

Quá nể bạn dễ gặp tai ương.

Có thể thấy những câu nói hay của Khổng Tử luôn mang đến ý nghĩa sâu sắc, triết lý đúng đắn của cuộc đời đáng để chúng ta học hỏi suy ngẫm. Hy vọng những câu nói trên đã đem đến cho bạn nhiều kinh nghiệm sống, luôn tràn đầy hy vọng và sống một cuộc đời ý nghĩa.

>>> Tham khảo thêm nội dung bài viết: Thế kỷ 20 bắt đầu từ năm nào? Những sự kiện thế giới nổi bật trong thế kỷ 20 là gì?