“Cẩn tắc vô áy náy” là câu thành ngữ được sử dụng rất nhiều từ xưa đến nay. Tuy nhiên bạn đọc đã biết được cẩn tắc vô áy náy ý nghĩa là gì chưa? Nguồn gốc của thành ngữ cẩn tắc vô áy náy là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về câu thành ngữ này dưới bài viết này nhé!

Cẩn tắc vô áy náy là gì?

“Cẩn tắc vô áy náy” là một câu thành ngữ được nho hóa một nửa, nguyên văn ban đầu của thành ngữ này là “Cẩn tắc vô ưu”. Cẩn tắc vô áy náy ý nghĩa là cẩn thận thì sẽ không phải lo lắng về  sau.

Câu thành ngữ này trong Ngụy Cổ văn Thượng thư, thiên Duyệt mệnh Trung có viết: “ 惟事事,乃其有备, 有备无患 ” “Wéi shì shì, nǎi qí yǒu bèi, yǒubèiwúhuàn”. Được hiểu bằng nghĩa tiếng Việt là: “Điều duy nhất là phải chuẩn bị và chuẩn bị” . Suy nghĩ trước sau sự việc, sau đó có sự chuẩn bị sẵn sàng, khi đã có được sự chuẩn bị chu đáo sẽ không còn phải lo lắng quá nhiều nữa.

Phân tích nghĩa của câu “Cẩn tắc vô áy náy” , “ cẩn tắc vô ưu” thì:

• Cẩn có nghĩa là cẩn thận, cẩn trọng trước một hành vi, sự việc gì đây.
• Tắc có ý nghĩa cái gì cũng phải có quy tắc, luật lệ 
• Vô ưu có nghĩa là không phiền muộn, không lo sợ, không phải hối hận.

Thế nên cẩn tắc vô áy náy thường được hiểu như: cẩn thận thì không phải lo lắng, cẩn thận thì không phải chịu nhục nhã, tiết kiệm thì thường được sung túc hay bình tĩnh thì thường yên ổn.

Nguồn gốc của câu thành ngữ “cẩn tắc vô áy náy” là gì?

Ở thời Xuân thu Chiến quốc, nước Tấn có một vị tướng quân anh minh lỗi lạc là Tấn Điệu Công. Ông ấy có một thuộc hạ có tên là Ngụy Giáng, cũng là một vị quan nghiêm minh. Khi được Ngụy Giáng phò trợ, nước Tấn ngày càng cường mạnh. Có một lần, nước Trịnh xuất binh đi xâm phạm nhà Tống, nước này phải sang cầu cứu nước Tấn.

Tấn Công Diệu lập tức triệu tập quân đội gồm 11 nước chư hầu khác, do Ngụy Giáng dẫn đầu, vẫn giữ được kinh thành của nước Trịnh, ép nước này phải ngừng việc xâm lược nước Tống. Nước Trịnh vô cùng sợ hãi, liền cùng nhà Tống, Tề, Tấn và 12 nước khác ký giao ước.

Quốc vương của nước sở lúc ấy thấy nước Trịnh ký giao ước với các nước Tề Tấn, Tống và 12 nước khác thì không được vui, bèn cho quân tiến đánh nước Trịnh. Vua Trịnh không còn cách nào chống lại bởi vì quân đội nước Sở quá mạnh, nên đã phái sứ thần đến nước tấn xin viện trợ, hy vọng nhà Tấn có thể giúp nước Trịnh thoát khỏi chiến tranh. Nước Tấn đã đồng ý và chấp thuận dẹp loạn chiến tranh cho nước Trịnh.

Sau khi đất nước yên bình trở lại, vua của nước Trịnh vì muốn cảm tạ nước Tấn, bèn cho sứ thần dâng tặng ngọc ngà châu báu, ca nữ. Tấn Điệu Công muốn đem tặng một nửa số ca nữ thưởng cho Ngụy Giáng tuy nhiên ông lại từ chối. Ngụy Giáng nói với Tấn Diệu công rằng: “ Đại Vương vẫn phải suy nghĩ đến các mối nguy hiểm khác ngay cả khi đất nước đang yên ổn, chỉ cần cân nhắc đến điều này thì mới có sự chuẩn bị trước, khi đó mới không lo chuốc lấy đại họa”.

Tấn Điệu Công khi nghe xong liền nói: “Đúng, người nói rất đúng”, sau đó đưa trả các ca nữ về cho nước Trịnh. Dưới sự phò tá của một người thấu đáo như Ngụy Giáng, Tấn Điệu công đã phát triển nước Tấn thành một cường quốc, sự nghiệp và sự thống trị của nước Tấn cũng được hoàn thành một cách thuận lợi.

Từ đó trở đi câu thành ngữ “Cẩn tắc vô áy náy” có ý nghĩa rất lớn, được sử dụng với mục đích nhắc nhở mọi người nên cẩn thận, chuẩn bị mọi thứ để phòng những việc không tốt xảy ra sau này. 

Cẩn tắc vô áy náy được dùng ở hiện đại như thế nào?

Vẫn là câu nói đấy “cẩn tắc vô áy náy” được sử dụng vào chính lúc này rất là đúng. Dù cho Việt Nam đã bao lần chiến thắng được đại dịch Covid, tuy nhiên khi chưa có phương pháp điều trị để tiêu dịch loại virus này thì mọi điều không thể nói trước được. Chúng ta luôn phải hết sức cẩn trọng, không được lơ là bởi vì nguy hiểm từ “con virus” này luôn chực chờ và xảy đến bất cứ khi nào. Vậy nên “cẩn tắc vô áy náy” là có sự phòng bị trước, kể cả khi mà sự việc xảy đến thì chúng ta cũng không hốt hoảng bất ngờ và sử dụng các phương án đã được chuẩn bị sẵn để chiến đấu.

Cẩn tắc vô áy náy được dịch nghĩa như thế nào?

Tiếng Trung

Cẩn tắc vô áy náy Tiếng Trung còn gọi là “Cẩn tắc vô ưu” “ 惟事事,乃其有备, 有备无患 ” “Wéi shì shì, nǎi qí yǒu bèi, yǒubèiwúhuàn”. Như đã nói thì câu thành ngữ này được bắt nguồn từ một vị tướng ở thời Xuân thu chiến quốc, mang ý nghĩa cẩn thận vẫn hơn, cẩn thận có sự chuẩn bị trước sau này không phải hối tiếc,…

Một số thành ngữ tiếng Trung tương tự:

• 未雨绸缪 (Phiên âm Wèiyǔchóumóu), có nghĩa là: lên kế hoạch trước hoặc là phòng ngừa chu đáo, lo trước tính sau.
• 防患未然 (Phiên âm Fánghuànwèirán), có nghĩa là: đề phòng trước khi tai họa xảy ra.
• 有恃无恐  (Phiên âm Yǒushìwúkǒng), có nghĩa là: tự tin hoặc có chỗ dựa, không nên sợ.

Tiếng Anh

Cẩn tắc vô áy náy Tiếng Anh cũng được sử dụng nhiều ở trong các bài luận văn. Trong tiếng Anh “cẩn tắc vô ưu”, “cẩn tắc vô áy náy” được viết là “Better safe than sorry”. Từ này được hiểu là thà an toàn hơn là nuối tiếc, nghĩa là nên dành thời gian để cẩn trọng/ cẩn thận với hành vi của mình, để sau này không phải hối tiếc vì bất cẩn.

Tiếng Nhật

Cẩn tắc vô áy náy tiếng Nhật được sử dụng khá phổ biến cũng giống như thành ngữ được dùng ở Tiếng Việt. 備えあれば憂いなし (phiên âm là không cần phải lo lắng nếu như bạn có chuẩn bị.

Trên đây là những thông tin giải thích thành ngữ “Cẩn tắc vô áy náy là gì?”. Hy vọng qua bài viết này hy vọng bạn đọc hiểu hơn về nguồn gốc, ý nghĩa của câu tục ngữ này và áp dụng thành công trong công việc và cuộc sống. Nếu bạn có thắc mắc hay biết thêm thông tin về câu thành ngữ này, hãy comment dưới đây để chúng ta cùng biết nhé.