Creatinin chính là một sản phẩm cặn bã chỉ được đào thải qua thận, được đánh giá thông qua xét nghiệm máu hoặc nước tiểu. Định lượng Creatinin là cơ sở quan trọng để bác sĩ đưa ra tình trạng thận của bệnh nhân. Cùng tìm hiểu về định lượng Creatinin là gì qua những chia sẻ ngay sau đây nhé!

Creatinin là gì?

Creatinin có tên tiếng Anh đầy đủ là Creatinine. Đây là một sản phẩm thải ra từ quá trình tiêu hóa protein trong thức ăn của bạn và sự phân hủy bình thường của các mô cơ. Nó được loại bỏ khỏi máu qua con đường duy nhất của bạn là thận. Mọi người đều có một ít Creatinin trong máu, nhưng quá nhiều có thể là dấu hiệu của những vấn đề về thận.

Creatinin ở trong cơ thể người có nguồn gốc hỗn hợp: Creatinin nội sinh chủ yếu được tổng hợp từ gan (từ arginine và methionine), Creatinin ngoại sinh được cung cấp thông qua thức ăn. Thận là cơ quan duy trì nồng độ Creatinin ổn định trong máu. Creatinin được đào thải qua thận cho nên nồng độ Creatinin trong máu sẽ phản ánh chính xác chức năng lọc của thận.

Theo một số nghiên cứu, thì nó còn có mối liên quan giữa những nephron thận còn chức năng hoạt động với giá trị creatinin huyết thanh. Tuy nhiên, khi giảm 50% số nephron có hoạt động chức năng thì chỉ gây ra tăng nhẹ Creatinin máu; tức là chỉ khi giảm hơn 50% số nephron có hoạt động chức năng thì nồng độ Creatinin trong máu mới tăng cao.

Do đó, nồng độ Creatinin máu bình thường không đổi nếu như chức năng bài tiết của thận hoạt động bình thường hoặc chỉ bị suy giảm nhẹ. Ngoài tình trạng mất nước, thì chỉ những rối loạn ở thận như là hoại tử ống thận cấp tính, viêm bể thận, viêm cầu thận, tắc nghẽn đường nước tiểu,… mới làm Creatinin máu tăng bất thường. Nồng độ Creatinin máu tăng cao sẽ thể hiện tình trạng chức năng của thận suy giảm, các bệnh lý gây suy thận cấp trước thận hoặc mắc các bệnh lý về thận.

Bên cạnh đó, sau bữa ăn, chỉ số Creatinin cũng thường sẽ tăng nhẹ, đặc biệt là sau khi ăn một lượng lớn protein. Ngoài ra, cũng có một số biến đổi về lượng Creatinin trong ngày. Cụ thể, Creatinin thấp nhất lúc 7h sáng và sẽ cao nhất lúc 7h tối.

Định lượng Creatinin là gì?

Mặc dù trong mỗi chúng ta đều có chứa Creatinin trong máu nhưng nếu quá nhiều thì có thể thận bạn đang gặp một số vấn đề. Do đó mà chúng ta cần tiến hành định lượng Creatinin trong máu. 

Thực tế, việc định lượng Creatinin chính là xét nghiệm dùng để đo hàm lượng của Creatinin có trong máu; từ đó nhằm chẩn đoán và đánh giá chức năng lọc của thận. Định lượng Creatinin thường được chỉ định kết hợp với các xét nghiệm khác như một phần của gói được gọi là “bảng chuyển hóa cơ bản” (BMP) hoặc “bảng chuyển hóa toàn diện” (CMP). Đây là một trong những xét nghiệm được yêu cầu thường xuyên nhất trong phòng thí nghiệm và cũng thường là một phần của việc kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Xét nghiệm Creatinin huyết thanh (máu) thường được chỉ định trong các tình huống sau:

• Để kiểm tra sức khỏe của thận ở những người có nguy cơ cao mắc bệnh thận mãn tính (CKD) hoặc cho những người có triệu chứng chấn thương thận cấp tính (AKI).
• Để theo dõi sự thay đổi chức năng thận theo thời gian ở những người mắc bệnh CKD.
• Để giúp chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn quyết định xem có cần dừng bất kỳ loại thuốc nào của bạn hoặc thay đổi sang liều thấp hơn không.

Xét nghiệm Creatinin được chỉ định khi bác sĩ nghi ngờ chức năng thận bị suy giảm. Một số dấu hiệu cảnh báo tình trạng chức năng thận suy giảm bao gồm:

• Mệt mỏi, mất ngủ, thiếu tập trung, chán ăn.
• Sưng, phù ở vùng mặt, vùng bụng, tay, đùi, mắt cá chân.
• Nước tiểu xuất hiện nhiều bọt, có máu hoặc là có màu cà phê.
• Đi tiểu ít, lượng nước tiểu bị giảm.
• Có cảm giác nóng rát khi đi tiểu, trong khi tiểu có dịch tiết bất thường, có sự thay đổi về thói quen khi đi tiểu, tiểu đêm.
• Đau vùng hông lưng, khu vực dưới khung sườn, gần vị trí thận.
• Tăng huyết áp.

Nếu có những dấu hiệu này thì bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám nhé. Ngoài ra, tần suất tiến hành xét nghiệm định lượng Creatinin còn tùy thuộc vào bệnh lý cũng như nguy cơ tổn thương thận của mỗi bệnh nhân. Cụ thể là:

• Bệnh nhân tiểu đường thì nên thực hiện xét nghiệm chỉ số định lượng Creatinin tối thiểu là 1 lần/năm.
• Người mắc bệnh thận thì nên đo nồng độ Creatinin trong máu thường xuyên để theo dõi được tình trạng sức khỏe.
• Người mắc các bệnh có thể ảnh hưởng đến chức năng thận như là tăng huyết áp, tiểu đường hay đang dùng thuốc có tác dụng phụ đến thận,… cũng được khuyên nên tiến hành xét nghiệm định lượng Creatinin định kỳ để có thể đánh giá chức năng thận.

Tìm hiểu chỉ số định lượng Creatinin là gì?

Chỉ số định lượng Creatinin thực chất chính là kết quả định lượng Creatinin sau khi tiến hành xét nghiệm. Dựa theo những chỉ số này mà bác sĩ xác định thận hoạt động tốt hay không cùng các bệnh lý liên quan đến thận.

Chỉ số định lượng Creatinin máu ở người bình thường là:

• 53-100mmol/l hay 0.5-1.1 mg/dl hoặc 44-97 umol/l (đơn vị SI) ở nữ giới.
• 62-120 mmol/l hay  0.6-1.2 mg/dl hoặc 53-106 umol/l (đơn vị SI) ở nam giới. 

Ngoài ra, chỉ số Creatinin còn phụ thuộc vào các yếu tố như tuổi tác, giới tính, cân nặng,… Cụ thể, người cao tuổi bị mất khối cơ có thể làm giảm nồng độ Creatinin. Thanh thiếu niên có mức creatinine 0.5-1.0 mg/dl, trẻ em là 0.3-0.7 mg/dl, trẻ nhỏ là 0.2-0.4 mg/dl và trẻ sơ sinh là 0.3-1.2 mg/dl.

Khi chỉ số Creatinin bắt đầu vượt ngưỡng bình thường này thì chức năng thận đã bắt đầu giảm. Nếu chỉ số Creatinin càng tăng cao thì tình trạng suy thận càng nặng. Creatinin máu nếu tăng trên 170 mmol/l thì tương đương với việc giảm 50% chức năng của thận. Khi ure máu tăng, kèm theo chỉ số Creatinin máu tăng 200 mmol/l thì thận đã bị suy ở mức độ nặng.

Chỉ số định lượng Creatinin không chỉ phản ánh chức năng thận mà còn thể hiện cả những bệnh lý liên quan. Nếu như chỉ số định lượng Creatinin tăng hoặc giảm hơn ngưỡng cho phép thì bạn nên lưu ý những bệnh lý sau:

Chỉ số Creatinin tăng cao khi:

• Suy thận nguồn gốc trước thận: Suy tim mất bù, mất nước, hẹp động mạch thận, xuất huyết, sử dụng thuốc lợi tiểu hay thuốc hạ áp.
• Suy thận do nguồn gốc tại thận: Bị tổn thương cầu thận (tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm cầu thận hoặc bệnh thận lupus hệ thống), tổn thương ống thận (viêm thận bể thận cấp, đa u tủy xương, sỏi thận, tăng acid Uric trong máu hoặc nhiễm độc thận). 

• Suy thận nguồn gốc sau thận: Ung thư tiền liệt tuyến, sỏi thận, u tử cung, u bàng quang, xơ hóa sau phúc mạc.

Chỉ số Creatinin giảm khi:

• Hòa loãng máu.
• Hội chứng tiết hoóc môn ADH không thích hợp.
• Có thai.
• Tình trạng bị suy dinh dưỡng ở mức độ nặng.
• Một số bệnh cơ làm teo mô cơ.

Các loại xét nghiệm định lượng Creatinin là gì?

Để xác định chỉ số định lượng Creatinin thì chúng ta cần tiến hành xét nghiệm. Hiện nay có 2 phương pháp xác định chỉ số Creatinin phổ biến nhất là xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu, cụ thể như sau:

Xét nghiệm định lượng Creatinin bằng xét nghiệm máu 

Xét nghiệm định lượng Creatinin trong máu được thực hiện thường xuyên như một phần của các xét nghiệm sinh hóa cơ bản. Ngoài ra, khi bệnh nhân mắc các bệnh cấp tính hoặc bác sĩ nghi ngờ chức năng thận thì xét nghiệm Creatinin máu cũng được chỉ định.

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm Creatinin máu bao gồm:

• Một số loại thuốc làm tăng nồng độ Creatinin trong máu như thuốc cao huyết áp, thuốc hóa trị kim loại nặng, cimetidine, aminoglycoside hoặc các thuốc gây độc thận khác như cephalosporin. Một số thuốc khác như thuốc lợi tiểu thiazi, vancomycin, cimetidin làm giảm nồng độ Creatinin trong máu.
• Chấn thương cơ dẫn tới tăng Creatinin máu.
• Mang thai hoặc bị suy dinh dưỡng độ nặng khiến nồng độ Creatinin thấp.
• Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu.
• Nồng độ Creatinin ở cuối buổi chiều sẽ cao hơn buổi sáng từ 20 – 40%.
• Có chế độ ăn nhiều thịt.

Xét nghiệm Creatinin bằng nước tiểu

Khi chức năng thận suy giảm, lượng Creatinin sẽ tích tụ trong cơ thể. Xét nghiệm Creatinin trong nước tiểu giúp kiểm tra xem thận có hoạt động bình thường hay không. Các xét nghiệm đo Creatinin trong mẫu nước tiểu 24 giờ thường được chỉ định cho những bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh thận.

Nếu lượng Creatinin trong cơ thể cao, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh thận. Ngoài xét nghiệm Creatinin, xét nghiệm còn được sử dụng kết hợp với microalbumin niệu để đánh giá chức năng thận.

Trên đây là những thông tin tổng hợp về định lượng Creatinin là gì. Thực tế, việc định lượng Creatinin máu rất quan trọng, vì nó cung cấp manh mối giúp bác sĩ xác định thận hoạt động tốt hay không. Do đó, bạn cần hết sức chú ý! 

>>> Xem thêm nội dung bài viết: Một quả táo đỏ chứa bao nhiêu calo? Táo đỏ có công dụng gì? Những lưu ý khi ăn táo tàu.