Đã bao giờ bạn tự hỏi  đường chân trời là gì? Đây là một khái niệm rất quen thuộc mà bạn sẽ được nghe đến trong bản tin hay những chuyến đi đường dài. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thuật ngữ này. Cùng với đó là hướng dẫn cách tính đường chân trời cực dễ hiểu.

Đường chân trời là gì?

Đường chân trời là thuật ngữ mang tính hình tượng. Bạn chắc chắn đã từng nhìn thấy đường chân trời nhưng khó có thể lý giải rõ ràng về nó. Đường chân trời trong tiếng Anh có nghĩa là horizons. Thực tế, đây chính là một đường ngăn cách mặt đất và bầu trời có thể nhìn thấy bằng mắt một cách rõ ràng. Hay nói một cách nôm na, đường chân trời là đường thẳng, nơi mà mặt đất và bầu trời giao nhau mà mắt người có thể nhìn thấy được. 

Đường chân trời (hoặc chân trời) cũng được biết đến là tên gọi để chỉ phần rìa mép vòng cung của Trái đất ở trong tầm nhìn chúng ta quan sát được. Chân trời chia đôi bầu trời và mặt đất. Thực tế thì đây được xem là giới hạn dưới cùng mà chúng ta nhìn thấy được bầu trời. Còn phần ở bên dưới đã bị Trái đất che khuất.

Đường chân trời thực ra không hề tồn tại một cách vật lý. Nó chỉ là một đường giao nhau giữa bầu trời với mặt đất do giới hạn của mắt nên ở điểm xa tít mắt chúng ta dường như nhìn thấy chúng tiếp xúc với nhau.

Do Trái Đất có hình cầu, nên sự uốn cong bề mặt của nó đã ngăn cản chúng ta nhìn xa quá một khoảng cách nhất định. Cho nên chúng ta sẽ nhìn thấy đường chân trời. Cũng vì lý do đó mà khi càng lên cao, thì tầm quan sát của mắt người càng lớn.

Thông thường, chúng ta sẽ chỉ thấy được đường chân trời ở những khu vực thoáng tầm nhìn như ở biển, đại dương, hoang mạc, Bắc Cực, Nam Cực,…Còn ở trong thành phố, đô thị hoặc trong rừng núi thì tầm nhìn của chúng ta sẽ luôn bị hạn chế bởi những công trình kiến trúc, nhà ở, cây cối…

Ngoài ra, nếu như tính thêm cả ảnh hưởng từ hiện tượng khúc xạ ánh sáng khi mà nó đi qua bầu khí quyển thì đường chân trời sẽ còn ở xa hơn nữa. Ví dụ khi ở Nam Cực, do có nhiệt độ thấp, nên làm tăng sự khúc xạ, người ta có thể cho tầm nhìn xa tới hàng trăm dặm. Còn đối với đại dương, khi chúng ta đứng trên bờ, vùng biển ở ngay gần với đường chân trời còn có tên gọi là khơi.

Có những loại đường chân trời nào?

Các nhà khoa học đã chia đường chân trời thành hai loại là đường chân trời đất – bầu trời và đường chân trời thiên thể. Hai loại này lại chia thành các đường chân trời khác nhau.

Đường chân trời đất – bầu trời

Đường chân trời này thường được ứng dụng trong lĩnh vực khí tượng học. Nó được chia thành các loại cụ thể như sau:

• Đường chân trời địa phương (Local horizon): Đây là ranh giới phía dưới thực tế của bầu trời được quan sát hoặc đường viền phía trên của các vật thể trên mặt đất bao gồm các vật cản tự nhiên gần đó. Đường chân trời địa phương có thể bao gồm cây cối, tòa nhà và núi.
• Đường chân trời địa lý (Geographic horizon): Còn gọi là chân trời biểu kiến, chân trời nhìn thấy. Nó là đường mà trái đất và bầu trời dường như gặp nhau. Đường chân trời này được sử dụng phổ biến để quan sát thời tiết. Các vật thể nổi bật gần đó (tòa nhà, núi, cây cối,…) được cho là che khuất đường chân trời và không được coi là một phần của nó. Khoảng cách đường chân trời địa lý tối thiểu phải là ba dặm
• Đường chân trời mực nước biển (Sea level horizon): Còn gọi là đường chân trời lý tưởng, đường chân trời cảm nhận được, đường chân trời biển. Đây là đường giao nhau biểu kiến ​​của bầu trời và mực nước biển của bề mặt trái đất. Đường chân trời như được quan sát thực tế trên biển. Loại đường chân trời này được sử dụng làm tham chiếu để thiết lập thời gian mặt trời mọc và mặt trời lặn.

Đường chân trời thiên thể

Loại đường chân trời này được sử dụng chủ yếu bởi các nhà thiên văn học. Chân trời này lại được chia thành 2 loại.

• Đường chân trời thiên văn (Astronomical horizon): Chúng là phép đo vị trí của Trái đất so với phần còn lại của bầu trời. Đường chân trời thiên văn là mặt phẳng nằm ngang tưởng tượng luôn ở góc 90 độ so với thiên đỉnh của người quan sát (điểm ngay phía trên người quan sát). Thiên văn chân trời là những vòng tròn lớn bao quanh người quan sát.
• Đường chân trời thực (Celestial horizon): Còn gọi là chân trời hữu tỉ, hình học, chân trời thực. Đây là mặt phẳng đi qua tâm trái đất, vuông góc với bán kính trái đất đi qua điểm quan sát trên bề mặt trái đất hoặc giao điểm của mặt phẳng đó với thiên cầu.

Ứng dụng của đường chân trời là gì?

Khái niệm về đường chân trời rất quan trọng đối với các loại công việc khác nhau, bao gồm hàng không, hàng hải và nghệ thuật.

Trong ngành hàng không

Phi công sử dụng đường chân trời để giữ cho máy bay cân bằng khi ở trên không. Họ sử dụng một phương pháp gọi là “attitude flying”, có thể điều khiển máy bay của mình bằng cách xác định mối quan hệ giữa mũi hoặc mặt trước của máy bay và đường chân trời. Phi công có thể thay đổi độ cao hoặc kiểu bay của họ bằng cách thay đổi đường chân trời bao gồm phần lớn là bầu trời (tăng độ cao) hoặc chủ yếu là mặt đất (giảm độ cao).

Trong ngành hàng hải

Trước khi giới thiệu các công cụ hiện đại như thiết bị hệ thống định vị toàn cầu (GPS), các thủy thủ phụ thuộc vào tầm nhìn rõ ràng về đường chân trời để xác định hướng đại dương. Vị trí của mặt trời đối với đường chân trời cho các thủy thủ biết thời gian trong ngày và họ đang đi theo hướng nào. Vào ban đêm, các thủy thủ có thể sử dụng điều hướng thiên thể  hoặc sự xuất hiện của một số ngôi sao hoặc hành tinh nhất định so với đường chân trời. Khi Trái đất quay, các ngôi sao và chòm sao mọc lên và lặn ở đường chân trời giống như mặt trời. Các chòm sao khác nhau xuất hiện vào các thời điểm khác nhau trong năm hoặc chỉ có thể nhìn thấy từ một số địa điểm nhất định. Chẳng hạn, sự mọc lên của chòm sao Thập Tự Phương Nam (Crux) báo hiệu rằng các thủy thủ đã ở Nam bán cầu.

Trong lĩnh vực nghệ thuật

Các nghệ sĩ sử dụng khái niệm về đường chân trời để tạo ra phối cảnh trong các bức tranh và bản vẽ. Khi được mô tả với các hình dạng ngày càng nhỏ hơn và ít chi tiết hơn ở gần nó, đường chân trời có thể tạo ra ảo giác về chiều sâu trên một khung vẽ phẳng.

Đường chân trời cũng rất quan trọng đối với các phương pháp giao tiếp ban đầu. Trước khi đài phát thanh và điện báo được phát minh, mọi người không thể liên lạc với bất kỳ ai ở xa hơn đường chân trời địa phương.

Khoảng cách của đường chân trời bao xa?

Việc xác định khoảng cách đường chân trời rất quan trọng, cho phép mọi người biết được phạm vi truyền tải thông tin. Ngày nay việc tính được khoảng cách giữa vật với đường chân trời còn có ứng dụng trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách tính khoảng cách đường chân trời.

Trong tính toán, nếu ta bỏ qua sự ảnh hưởng của khúc xạ ánh sáng thì khoảng cách từ người quan sát trên mặt đất đến đường chân trời được tính theo công thức:

d ≈ 3.57

Trong đó:

• d: là khoảng cách của vật đến đường chân trời, được tính theo km.
• h: là độ cao so với mặt nước biển, được tính theo m.

Một số ví dụ minh họa:

• Một người quan sát trên mặt đất tại h=1.7m thì khoảng cách tới đường chân trời d=4.65km.
• Đối với tòa hải đăng quan sát trên mặt đất ở h=9m thì khoảng cách sẽ là: d=10.71km.
• Còn nếu người đó đứng trên đỉnh tòa tháp cao nhất thế giới Burj Khalifa ở Dubai có h=828m, thì d=111km.
• Nếu bạn đứng ở đỉnh núi Everest với h=8848m, thì khoảng cách tới đường chân trời là: d=336km.

Trên đây là những thông tin tổng hợp giải đáp cho câu hỏi đường chân trời là gì. Hy vọng những chia sẻ của Maytaoamcongnghiep này hữu ích dành cho bạn.

=>> Xem thêm bài viết: Dải Gaza là gì? Dải Gaza ở đâu? Lịch sử, điều kiện sống tại Dải Gaza