Chức danh là một thuật ngữ mà chúng ta vẫn thường được nghe và nhắc đến trong cuộc sống, công việc. Đặc biệt, nhiều người còn nhầm lẫn với khái niệm chức vụ. Vậy chức danh là gì? Có những cách phân loại nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về thuật ngữ này và phân biệt với chức vụ.

Chức danh là gì?

Hiện tại, khái niệm chức danh là gì vẫn chưa được định nghĩa cụ thể trong các văn bản pháp luật. Tuy nhiên, chúng ta có thể hiểu đơn giản rằng chức danh là một trách nhiệm hoặc vị trí được công nhận bởi một tổ chức hợp pháp. Chẳng hạn như các tổ chức xã hội, công ty, doanh nghiệp hoặc tổ chức chính trị.

Thông thường chức danh đi kèm với chức vụ. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp khi chỉ có chức danh mà không có chức vụ; hoặc ngược lại chỉ có chức vụ mà không có chức danh.

Ví dụ về chức danh như: Bộ trưởng Bộ tài chính, Giám đốc Tài chính….

Tiêu chuẩn chức danh là gì?

Tiêu chuẩn chức danh là các quy định, yêu cầu, và tiêu chí mà một người phải đáp ứng để đạt được hoặc giữ chức danh cụ thể trong một tổ chức. Những tiêu chuẩn này thường được thiết lập để đảm bảo rằng người nắm giữ chức danh có đủ năng lực, kỹ năng, và kiến thức để thực hiện công việc liên quan đến chức danh đó. Tiêu chuẩn chức danh có thể bao gồm các yếu tố như:

• Trình độ học vị và chuyên môn: Đối với nhiều chức danh, việc có trình độ học vị nhất định (ví dụ: tiến sĩ, thạc sĩ) hoặc chuyên môn đào tạo là một yêu cầu cơ bản.
• Kinh nghiệm làm việc: Yêu cầu một số năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực liên quan để chứng minh năng lực và hiểu biết thực tế.
• Kiến thức về quy định và chính sách: Đối với một số chức danh, cần có sự hiểu biết và tuân thủ các quy định, chính sách của tổ chức hoặc ngành nghề cụ thể.
• Kỹ năng chuyên môn và năng lực: Các kỹ năng và năng lực cụ thể liên quan đến công việc được mô tả rõ ràng và người đề cử phải có khả năng thực hiện các nhiệm vụ đó.
• Thành tích và đóng góp: Một số chức danh có thể yêu cầu người nắm giữ có thành tích và đóng góp đáng kể trong lĩnh vực làm việc của họ.
• Thiết lập đào tạo và đánh giá: Quy trình đào tạo và đánh giá có thể được thiết lập để đảm bảo rằng người nắm giữ chức danh được duyệt để đào tạo và theo dõi hiệu suất công việc theo thời gian.

Tiêu chuẩn chức danh có thể thay đổi tùy thuộc vào loại chức danh và tổ chức cụ thể. Chúng thường được đặt ra để đảm bảo rằng những người nắm giữ chức danh đáp ứng được yêu cầu và tiêu chuẩn chất lượng của tổ chức.

Vị trí chức danh là gì?

Vị trí chức danh đi kèm với một tập hợp cụ thể các nhiệm vụ, trách nhiệm, và yêu cầu công việc. Thông thường, khi người ta nói về “vị trí chức danh,” họ đề cập đến vai trò nhất định của cá nhân trong một tổ chức nào đó.

Ví dụ: Vị trí chức danh trong doanh nghiệp như Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc Tài chính, Trưởng phòng Kinh doanh, Chuyên viên Marketing…

Phân biệt các loại chức danh

Chức danh là một thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Vậy nên, để sử dụng một cách chính xác, chúng ta cần phân loại chức danh cụ thể. Hiện nay, thuật ngữ này được phân thành 3 loại chính như sau:

 Chức danh nghề nghiệp

Theo quy định tại khoản 1 Điều 8 của Luật Viên chức 2010: “Chức danh nghề nghiệp là tên gọi thể hiện trình độ và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của viên chức trong từng lĩnh vực nghề nghiệp.” Theo hướng dẫn này, chức danh nghề nghiệp là cơ sở để thực hiện quá trình tuyển dụng và quản lý theo quy định của Nghị định 115/2020/NĐ-CP.

Các chức danh nghề nghiệp của viên chức trong một lĩnh vực được sắp xếp theo thứ bậc từ cao đến thấp, phản ánh mức độ phức tạp của công việc tương ứng. Theo khoản 2 Điều 28 của Nghị định 115/2020/NĐ-CP, “chức danh nghề nghiệp bao gồm các thứ bậc hạng I, hạng II, hạng III, hạng IV và hạng V”. 

Chức danh chuyên môn

Đây là loại chức danh thể hiện năng lực, trình độ chuyên môn đặc biệt của viên chức tại một vị trí chức danh mà họ đảm nhiệm. Chức năng chuyên môn chính là hàm cấp chuyên môn nghiệp vụ được cơ quan tuyển dụng và đào tạo theo yêu cầu đã đề ra cho vị trí đó.

Trong cấu trúc tổ chức của nhà nước, công chức giữ các chức danh chuyên môn cần trải qua quá trình tuyển chọn như thi tuyển hoặc xét tuyển. Những người nắm giữ chức danh này thường tham gia vào các nhiệm vụ quan trọng, liên quan đến việc đưa ra các quyết định hành chính.

Mức độ quan trọng của quyết định chuyên môn thường tăng lên theo mức độ của chức danh chuyên môn. Đồng thời, người nắm giữ chức danh chuyên môn cao thường được coi là cấp trên đối với những người giữ vị trí thấp hơn trong tổ chức.

Chức danh khoa học

Đây là tên gọi theo thứ tự học hàm – học vị – ngành hoặc chuyên ngành của một cá nhân. Trong đó:

• Chức danh hàm học được Hội đồng Khoa học chuyên ngành các cấp dựa trên các tiêu chí như năng lực, uy tín, và sự đóng góp cho lĩnh vực khoa học. Quy trình này bao gồm việc xét duyệt và bỏ phiếu tín nhiệm. Sau đó Nhà nước cần có quyết định công nhận chức danh này.
• Chức danh học vị liên quan đến quá trình học tập và đào tạo tại Đại học hoặc cao học. Sau khi hoàn thành quá trình này, cá nhân cần tham gia vào các kỳ thi để Nhà nước cấp văn bằng và xác nhận danh vị liên quan đến lĩnh vực đã nghiên cứu.

Ý nghĩa của chức danh là gì?

Chức danh có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cả người lao động và doanh nghiệp.

Với người lao động

Chức danh được biết đến như một động lực thúc đẩy cá nhân thực hiện công việc một cách hiệu quả hơn. Một người có chức danh cao thường được đánh giá cao về năng lực, sự đóng góp từ phía quản lý và công ty. Khi đó, họ cảm thấy tự hào và hãnh diện, thúc đẩy bản thân tiếp tục cống hiến để hoàn thành công việc xuất sắc nhất.

Chức danh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy người lao động học hỏi và nâng cao năng lực chuyên môn. Từ quá trình này, người lao động có thể tăng giá trị cá nhân, đạt được sự tín nhiệm từ cấp trên và cơ hội kiếm được thu nhập cao hơn.

Với doanh nghiệp

Trong các doanh nghiệp và tổ chức, chức danh đóng vai trò không thể thiếu trong quá trình xây dựng cấu trúc tổ chức. Chức danh giúp xác định rõ các nhiệm vụ và trách nhiệm từng vị trí, hỗ trợ doanh nghiệp thiết lập tiêu chuẩn nhân sự cần thiết để phân bổ nguồn lực nhân sự một cách hiệu quả.

Ngoài ra, chức danh còn là công cụ hữu ích để quản lý và kiểm soát hiệu suất trong quá trình phát triển hệ thống vận hành của doanh nghiệp. Nhờ vào chức danh, người quản lý có thể đánh giá được các mặt mạnh và yếu của nguồn nhân lực, từ đó tối ưu hóa phân bổ lao động theo cách phù hợp nhất. Điều này không chỉ giúp tăng cường hiệu suất làm việc mà còn giúp doanh nghiệp thu hút nhân tài và chiêu mộ những cá nhân có năng lực cao.

Chức danh và chức vụ khác nhau như thế nào?

Chức danh và chức vụ là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Sự khác nhau được thể hiện rất cụ thể qua các yếu tố dưới đây.

Về sự công nhận, thừa nhận

• Chức danh: Chức danh không chỉ là cái tên, mà còn là kết quả của một quá trình phấn đấu mà cần được xã hội công nhận. Điều này bao gồm quá trình làm việc và tích lũy kinh nghiệm, không chỉ giới hạn trong lĩnh vực nghiên cứu và học tập. Các chức danh được xã hội công nhận, như giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ, cử nhân, là kết quả của sự đóng góp và nỗ lực cá nhân.
• Chức vụ: Chức vụ không chỉ phụ thuộc vào sự công nhận của xã hội mà còn phải được tổ chức chấp nhận về quyền lực, vị trí và chức năng mà chức vụ cá nhân đó đảm nhiệm. Hiệu lực của chức vụ sẽ phụ thuộc vào sự công nhận từ phía tổ chức, và nếu thiếu đi điều này, chức vụ sẽ không có hiệu lực.

Về chức năng, nhiệm vụ

• Chức danh: Các cá nhân mang chức danh sẽ thực hiện nhiệm vụ của họ liên quan đến tên gọi cụ thể đó. Ví dụ, bác sĩ sẽ chăm sóc sức khỏe, kiến trúc sư thực hiện công việc thiết kế nhà và nội thất. Chức danh liên kết chặt chẽ với các hoạt động và trách nhiệm cụ thể.
• Chức vụ: Những người mang chức vụ sẽ thường là những cá nhân đa chức năng, giữ các vị trí quan trọng và có trách nhiệm cao trong tập thể hoặc tổ chức. Mỗi chức vụ sẽ đảm nhận các chức năng khác nhau, được định rõ bởi tổ chức và đòi hỏi sự đa nhiệm để thực hiện các nhiệm vụ đó.

Về đơn vị quản lý

• Chức danh: Người mang chức danh không bị ràng buộc bởi việc phải thuộc một đơn vị quản lý cụ thể; họ có thể thuộc về một đơn vị quản lý hoặc không thuộc về bất kỳ đơn vị quản lý nào.
• Chức vụ: Để đạt được chức vụ, người đó phải được tổ chức công nhận. Vì vậy, người nắm giữ chức vụ thường sẽ phải thuộc về một tổ chức hoặc đơn vị cụ thể để nhận được sự công nhận và hỗ trợ từ phía tổ chức đó.

Trên đây là bài viết giải đáp cho thắc mắc chức danh là gì? Phân loại cũng như ý nghĩa của vị trí này. Nếu bạn đọc có ý kiến đóng góp cho bài viết, hãy để lại bình luận ngay bên dưới nhé!

>>> Xem thêm bài viết: Gnasche là gì? Cách để kiểm soát Gnasche tiêu cực